ArchiCAD 14 - więcej niż projektowanie 3D

Sąd Okręgowy w Katowicach (realizacja 2005-2009). Projekt: ArchiStudio Studniarek + Pilinkiewicz
Fot. Juliusz Sokołowski

Realizacja każdej większej inwestycji musi być poprzedzona wykonaniem wielobranżowej dokumentacji projektowej, będącej owocem pracy wielu specjalistów z różnych dziedzin. Zawiera ona często ogromny ładunek informacji niezbędnych w wyniku coraz większego nasycenia budowli techniką oraz dużego zaawansowania stosowanych rozwiązań. Główną trudnością staje się nie samo przygotowanie informacji dotyczących poszczególnych branż, lecz międzybranżowa koordynacja projektowania, zarządzanie całością dokumentacji i zachowanie jej spójności. Problemem jest też zapewnienie właściwego dostępu do powiązanych ze sobą informacji zawartych w projekcie. Co więcej rosnące tempo życia sprawia, że często rozpoczęcie realizacji inwestycji następuje przed ostatecznym ukończeniem jej projektowania. Projektanci przekazują na budowę projekty cząstkowe, zmieniane zostają wcześniej przyjęte rozwiązania i założenia. Bywa, że dynamiczna sytuacja na rynku nieruchomości skłania inwestorów do zmiany przeznaczenia częściowo już zrealizowanych obiektów. Słowo „dokumentacja” traci więc swój pierwotny sens. Zadaniem projektantów przestaje być wykonanie „dokumentacji” w sensie skończonego, zamkniętego dokumentu, lecz muszą oni zapanować nad strumieniem informacji płynących na budowę, aż do jej ukończenia. Dokumentacja musi być zmienna i elastyczna, a przy tym spójna i czytelna. Cel ten jest niemożliwy do osiągnięcia bez komputerów, a przede wszystkim bez ich nowoczesnego, czy raczej najnowocześniejszego oprogramowania.

ArchiCAD
Większość programów CAD pomaga wprawdzie przygotowywać informacje na budowę, lecz nie bardzo sobie radzi z przetwarzaniem i organizacją do nich dostępu. Jest to konsekwencja założenia przyjętego przez twórców, którzy skupili się na usprawnieniu przygotowania samych rysunków, a nie na wzajemnych powiązaniach i treści. Tradycyjne programy CAD to swego rodzaju „elektroniczne deski kreślarskie”, usprawniające przygotowanie dokumentacji, lecz nie zarządzające jej treścią. Programy takie pomagają wprawdzie w przygotowaniu tradycyjnych rysunków – „dokumentów”, wyzwania współczesności są jednak inne. Gdy liczy się czas, gdy w dokumentacji trzeba wprowadzać zmiany i gdy rysunki trafiają wprost na budowę, koordynacja i utrzymanie spójności dokumentacji jest gehenną dla projektantów i źródłem konfliktów, a trudne do uniknięcia potknięcia i błędy są czasem przyczyną ogromnych strat. Na szczęście najnowsze technologie informatyczne pomagają rozwiązać ten problem – projektanci mają do dyspozycji technologię BIM (Building Information Modeling – Modelowanie Informacji o Budynku).


ArchiCAD 14. W prezentowanym pliku projektu naniesiono już instalacje (w programie MEP Modeler), a projekt jest dalej opracowywany w ArchiCADzie
Rys. Graphisoft

Prekursorem nowych tendencji w rozwoju oprogramowania służacego projektowaniu jest program ArchiCAD, dzieło firmy Graphisoft. Istotą koncepcji ArchiCADa jest zintegrowanie i zorganizowanie wszystkich informacji o projektowanej budowli w zbiór danych, stanowiących w istocie jej przestrzenny model. Projektowanie w ArchiCADzie polega w istocie na tworzeniu wirtualnej makiety przyszłej budowli, definiującej nie tylko jej architekturę, ale też integrującej całość rozwiązań branżowych z uwzględnieniem ich wzajemnych powiązań. Proces tworzenia takiej makiety nazwano obrazowo „realizacją wstępną”. Taka wstępna realizacja budowy pozwala skoordynować dokumentację i wychwycić kolizje. Dzięki wzajemnym powiązaniom zmiany nanoszone na fragmencie dokumentacji przenoszone są samoczynnie na pozostałe jej elementy. Rysunki generowane przez program są wynikiem przetworzenia zasobów informacji stanowiących model budowli. Projektanci mogą się skupić na projektowaniu, a nie na technicznych aspektach pracy nad dokumentacją. Zorganizowanie zasobów danych w czytelną i naturalną formę wirtualnego budynku ułatwia dostęp do informacji potrzebnych w danym momencie. Przygotowanie przekazywanie przejściowych etapów dokumentacji odbywa się szybko i wydajnie, również dzięki wbudowanym w program możliwościom zarządzania pracą zespołu i kontrolowania przebiegu projektowania. Nie to jest jednak najważniejsze. Zintegrowanie informacji o budynku w jedną całość pozwala nie tylko przygotowywać i gromadzić informacje, ale też wydajnie je przetwarzać i prezentować. Wielobranżowa dokumentacja może stać się dzięki temu zorganizowanym i spójnym strumieniem danych, koordynowanych na bieżąco w miarę postępu prac i w miarę potrzeb inwestora i budowy.


ArchiCAD 14. Projekt w fazie przejściowej częściowo wyposażony w instalacje
Rys. Graphisoft

Wirtualny Budynek
Koncepcja Wirtualnego Budynku (Virtual Building) została opracowana przez Graphisoft już na początku lat 90. Stało się to możliwe dzięki rozwojowi obiektowego podejścia do projektowania architektury (generowanie rysunków z makiety zamiast tradycyjnego kreślenia), wprowadzonego w programie ArchiCAD już od momentu jego powstania. Graphisoft starał się opracować oprogramowanie podążające za procesem, który odbywa się w umyśle i wyobraźni projektanta, a nie za tym, co w konsekwencji powstaje na desce. Początkowo niewystarczająca wydajność komputerów i brak wspólnego formatu wymiany danych nie pozwalały jednak na włączenie do Wirtualnego Budynku kompletu opracowań branżowych. Już jednak w połowie lat 90. szereg uczelni i firm informatycznych powołało stowarzyszenie International Alliance for Interoperability (IAI), które postawiło sobie za cel opracowanie wspólnego formatu wymiany danych, umożliwiającego współpracę międzybranżową w budownictwie, niezależnie od stosowanego oprogramowania. Owocem wspólnych działań stał się standard IFC (Industry Foundation Classes), przyjęty obecnie przez ogromną większość wiodących światowych firm informatycznych tworzących oprogramowanie dla budownictwa. Projektanci poszczególnych branż mogą dzięki temu w sposób dowolny wybierać odpowiadające im oprogramowanie i bez przeszkód współpracować z zespołami korzystającymi z rozwiązań innych firm. Pierwszym programem, w którym w pełni zaimplementowano standard IFC, był właśnie ArchiCAD.


Dworzec autobusowy, Rijeka, Chorwacja. Projekt: 3LHD Architects
Rys. Boris Goreta

Tryumf technologii BIM
Opracowanie wspólnego formatu wymiany danych pomiędzy branżami, a także wzrost wydajności komputerów, sprawiły, że jesteśmy obecnie świadkami prawdziwego tryumfu technologii BIM. Wirtualny model budowli może zawierać w sobie wszystkie elementy konstrukcji, wyposażenia i instalacji. Proces projektowania może zostać zorganizowany w naturalny sposób nawiązujący do prowadzenia budowy. To ogromnie przyspiesza projektowanie, zmniejsza ryzyko popełnienia błędów, przynosi znaczne oszczędności podczas realizacji inwestycji. Użytkownicy programu ArchiCAD mogą w pełni korzystać z zalet technologii BIM. ArchiCAD 14, najnowsza wersja tego programu, przynosi kolejne nowości i udogodnienia. Współpraca wielobranżowego zespołu nad wspólnym projektem może odbywać się „on line” przez Internet. Dane projektu mogą być przechowywane w sposób bezpieczny na zewnętrznym, chronionym serwerze plików, z zachowaniem stałego dostępu do zasobów (technologia Graphisoft BIM Delta Server). Praca zespołu może być organizowana i zarządzana przez kierownika projektu, ustalającego przywileje dostępu i zakres zadań, a następnie kontrolującego ich wykonanie (z możliwością ustalenia hierarchii dla grup i branż). Efekty pracy mogą być publikowane i udostępniane w sposób ciągły inwestorowi lub zewnętrznym specjalistom. Zaawansowane możliwości wymiany danych (nie tylko w standardzie IFC!) sprawiają, że ArchiCAD może integrować efekty pracy specjalistów korzystających z oprogramowania wielu różnych firm, a nawet może umożliwić wzajemną wymianę plików pomiędzy innymi programami, nie potrafiącymi się ze sobą komunikować bezpośrednio. To tylko niektóre możliwości, jakie daje ArchiCAD 14. Zainteresowani mogą zapoznać się z działaniem ArchiCADa korzystając z bezpłatnie udostępnianej wersji próbnej (www.archicad.pl).