Przedmiar i obmiar - podstawa kosztorysu

Rys. Athenasoft

Norma Pro warszawskiej firmy Athenasoft Sp. z o.o., pozwala na szybkie wstawianie pozycji z bogatej bazy normatywnej, wycenę według dowolnego cennika lub danych własnych, wszelkiego typu modyfikacje, zmiany i korekty kosztorysu. Na podstawie wyliczeń można błyskawicznie tworzyć różnego rodzaju zestawienia i formularze.

Jak doskonale wiedzą wszyscy kosztorysanci, sporządzenie przedmiaru robót, to mniej więcej 85% czasu pracy nad kosztorysem. Dodatkowo - przedmiar musi być czytelny i przejrzysty, żeby ten, kto go będzie sprawdzał, nie miał wątpliwości, skąd wzięła się taka, a nie inna wartość.

Zdając sobie z tego sprawę, autorzy Normy wyposażyli ją w bardzo rozbudowany mechanizm tworzenia przedmiarów i obmiarów. Pierwszą cechą, która rzuca się w oczy każdemu, kto ma do czynienia z programem i tworzonymi z jego pomocą dokumentami, jest tradycyjny układ formularza książki obmiarów. Dzięki temu wyliczenia są przejrzyste. Aby jeszcze bardziej zwiększyć czytelność dokumentu, program umożliwia wstawianie wierszy komentarza pomiędzy wiersze wyrażeń. Przy obliczaniu wymiarów bardziej skomplikowanych obiektów, można ilustrować je rysunkami, na których istotne wymiary zostaną oznaczone symbolami. Symbole te można zdefiniować jako stałe lokalne w pozycji i zamiast obliczeń liczbowych wstawić wzór zawierający zdefiniowane symbole. Wzór może być wpisany przez użytkownika programu, ale może też być pobrany z dołączonej do programu biblioteki wzorów i funkcji. Biblioteka zawiera zbiór funkcji pomocnych do obliczania powierzchni różnych figur oraz objętości brył geometrycznych. Dodatkową zaletą jest to, że w miarę potrzeb można ją rozbudowywać o własne, specjalizowane wzory. Oprócz rysunków poglądowych można do formularza obmiaru wstawiać także zdjęcia, które będą ilustrowały obmiarowane roboty czy obiekty. W przypadku bardziej skomplikowanych robót, można wyjaśnić sposób obliczania przez dołączenie plików multimedialnych, takich jak pliki dźwiękowe z omówieniem robót lub filmy ilustrujące prace albo wygląd obiektu. Dzięki temu, gdy kosztorysant zechce, aby nikt nie miał wątpliwości co do poprawności dokonanych wyliczeń, będzie mógł zrobiony przedmiar bogato zilustrować.

Ale oczywiście sama sprawa prezentacji to jeszcze nie wszystko. Oczywiste jest, że najważniejszą kwestią jest tu wygoda, szybkość i precyzja obliczeń. Obmiar każdej pozycji w programie Norma może składać się z dowolnej liczby wierszy obliczeń cząstkowych. Każde wyrażenie może zawierać cztery podstawowe operatory arytmetyczne (dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie). Można też stosować operator potęgowania o wykładniku wymiernym, czyli możliwe jest też pierwiastkowanie. Dodatkowo wyrażenie może zawierać nieograniczoną liczbę nawiasów. W środek wyrażenia mogą być wstawiane, ujęte w odpowiednie separatory, jednostki miary, co też znakomicie zwiększa czytelność prezentowanych obliczeń. Wyniki obliczeń cząstkowych są sumowane, dając w rezultacie wartość obmiaru pozycji. Zdarza się, że obmiary różnych pozycji są od siebie zależne. Zmiana jednego powinna pociągać za sobą zmianę drugiego. Użytkownik Normy dokonując zmiany w jakiejś pozycji, nie musi analizować jej wpływu na inne i dokonywać odpowiednich korekt. Wystarczy, że w pozycjach, których obmiar jest związany z obmiarem innej, wstawi odpowiedni odnośnik i wówczas zmiany będą się propagowały automatycznie. Dowolna korekta danych w obmiarze pozycji głównej spowoduje natychmiastową zmianę obmiarów pozycji zależnych. Powiązania takie można tworzyć nie tylko z obmiarami całych pozycji. Dopuszczalne jest także wykorzystanie systemu odwołań do sum częściowych i wyników obliczeń pomocniczych. Norma bowiem pozwala na wstawianie do obmiarów poszczególnych pozycji wierszy, które powodują zsumowanie kilku wyrażeń obmiarowych. Jeżeli wstawimy wiersz sumy częściowej, to wyliczona suma będzie mogła być wykorzystywana w tej lub innych pozycjach, ale samo wstawienie sumy częściowej nie będzie miało wpływu na obmiar pozycji. Gdy natomiast wstawimy wiersz końca obliczeń pomocniczych, to uzyskamy sumę wyników przeliczenia wyrażeń znajdujących się w wierszach powyżej i kolejne wiersze będą sumowane od początku. Tak na przykład można postąpić, gdy najpierw obliczamy powierzchnię kilku wykopów, a później chcemy ją pomnożyć przez średnią głębokość, aby uzyskać objętość. System stałych globalnych pozwala na doprecyzowanie niektórych obmiarów już po zrobieniu kosztorysu. Gdy jakiś wymiar nie został zmierzony dokładnie, można zastąpić go stałą o wartości przybliżonej i kontynuować pracę nad kosztorysem. Jej wartość może zostać skorygowana w dowolnym momencie, po uzyskaniu dokładnych danych. Wartości wszystkich wyrażeń, w których stała występuje, zostaną natychmiast automatycznie skorygowane.


Rys. Athenasoft

Wszyscy wiemy ile wysiłku wymaga przenoszenie wymiarów z projektu wykonanego w programie CAD-owskim do formularza przedmiaru. Zazwyczaj kosztorysanci muszą taki projekt wydrukować i następnie pracowicie zdejmować potrzebne dane za pomocą skalówki, czyli odpowiednio wyskalowanej linijki. Twórcy Normy zadbali o to, żeby i w tej sprawie ułatwić życie kosztorysantowi. Ścisła współpraca Normy i programu CAD Rysunek owocuje tym, że wymiary dowolnego elementu wskazanego na projekcie wczytanym do programu CAD Rysunek są natychmiast przenoszone do Normy. Wystarczy tylko kliknąć, aby w formularzu przedmiaru odpowiedniej pozycji pojawiło się odpowiednie wyrażenie. Metoda ta pozwala też na tworzenie obmiaru w oparciu o zdjęcia np. remontowanego obiektu. Kolejnym ułatwieniem w obmiarowywaniu będzie przygotowywane w Athenasoft oprogramowanie do zbierania danych obmiarowych na budowie z wykorzystaniem komputera typu palmtop, który mieści się w kieszeni. Po podłączeniu palmtopa do komputera, zebrane dane zostaną przekazane do Normy.

(Andrzej Mościcki, Athenasoft Sp. z o.o.)